Rik Bollen – voor een goed gesprek

Ben je mantelzorger en heb je behoefte aan een goed gesprek? Omdat je, zeker in deze moeilijke tijd, al zoveel geeft wil ik iets terug doen.

Neem contact op, ik reken je er niks voor.

Januari is traditioneel de maand waarin we ons voornemen het allemaal anders te gaan doen. Een woord dat ik dan vaak zie passeren is comfortzone: dat je uit je comfortzone moet stappen, nu eindelijk je passie moet gaan volgen.

Ergens vind ik dat “uit je comfortzone stappen” wel een heel Nederlandse, want een beetje calvinistische, gedachte. Waar het op neer komt, toch? is dat succes en geluk alleen te bereiken zijn door iets dat zwaar is en veel moeite kost. Comfortabel mag het in ieder geval niet zijn.

Dat idee, dat het wel moeilijk moet zijn wil het ook goed zijn, kom ik trouwens ook wel tegen als ik mensen hoor praten over therapie in het algemeen. En ja, dat is vaak een emotioneel proces waarbij ook de moeilijke gevoelens die je lang weggestopt had ruimte krijgen, maar: er wordt bij mij in de praktijkruimte ook heel veel gelachen!

Wat er (terug naar het onderwerp!) nog bijkomt is dat ik vermoed dat de woorden “Jij moet eens uit je comfortzone komen!” vaak geroepen worden door iemand die wil dat jij iets doet wat hij zelf te moeilijk of te eng vindt.

Je kunt je afvragen waar dat “uit je comfortzone stappen’ nou eigenlijk goed voor is. Is je passie volgen nou echt zo slim? Niet volgens de schrijvers van “Manage your day to day“, een serie essays van hedendaagse creatieve denkers in opdracht van Behance, een platform voor creativiteit.

Je passie volgen, zo stellen de auteurs onder andere, is geen enkele garantie voor succes – volharding, beter worden in je werk door een dagelijkse routine op te bouwen en ervaring op te doen, véél ervaring, zijn veel betere voorspellers voor succes, geluk en voldoening.

Nu is een routine opbouwen en je daar vervolgens aan houden nog niet zo eenvoudig, daar alleen is al veel discipline en hard werken voor nodig. Dat harde werken heeft alleen niks te maken met “uit je comfortzone stappen”.

Een ander boek, dat ook benadrukt dat je het niet buiten je comfortzone moet zoeken, is “The Unspeakable: And Other Subjects of Discussion” van Meghan Daum.
Zij schrijft: “De sleutel tot geluk is het maximale uit je leven te halen binnen de geborgenheid van je comfortzone. Blijf in je veilige vaarwater maar duik er zo diep mogelijk in. Als je ergens goed in bent, doe het dan véél.”

Dat lijkt veel meer op het groter maken van je comfortzone dan er buiten stappen. Ooit hoorde ik: “Je comfortzone is als een spier.” en dat beeld past daar heel goed bij.

De vraag is dan ook eigenlijk meer: ben je tevreden met de dingen die je doet, en heb je het idee dat je volmaakt tevreden zult zijn als je er nog veel beter in wordt, en ben je bereid daar je aandacht, tijd en energie in te steken? Of heb je het idee dat je jezelf teveel beperkt, en dingen misloopt die je wel graag zou willen doen of bereiken?

Als dat laatste het geval is, is het goed je te beseffen dat het er niet om gaat dingen te doen die je écht niet leuk vindt, maar om dingen die je niet gewend bent te doen en dus een beetje eng zijn. Het gaat erom met een open mind en realistische verwachtingen iets nieuws te proberen.

Zo klinkt het eigenlijk best heel comfortabel, niet? Zo zie je: ook binnen je comfortzone kun je nieuwe ervaringen opdoen en verdieping – en vervulling! – vinden. Uiteraard is er niks mis met uit je comfortzone stappen. Maar alleen als je dat echt zelf wil. Ben je tevreden met wat je doet, en is er daarbinnen nog volop ruimte voor groei en ontwikkeling, dan is daar helemaal niks mis mee!

Pas geleden hoorde ik een wijs iemand een prachtig verhaal vertellen waar het begrip ‘innerlijke dialoog’ in voorkwam. Je weet wel: die stem van binnen die je de hele dag door opdrachten geeft, en een schijnbaar oneindige voorraad geboden en verboden voor je heeft.

Hoewel ik geboeid aan het luisteren was had ik ook de gedachte: “Wás het maar een dialoog! Dat zou al een hele stap in de goede richting zijn.”
Want ga maar na hoe dat bij jou werkt. Het is veel meer een monoloog, en in plaats van terugpraten doen we meestal één van de twee volgende dingen: óf we hebben de stem al gehoorzaamd nog voor we het ons bewust zijn, óf we doen iets wat toch eigenlijk neerkomt op een innerlijk “ik luister niet, ik luister niet, ik stop mijn vingers in mijn oren en luister niet!!”

Beide reacties echter leiden tot hetzelfde, namelijk dat we niet meer goed in staat zijn zelfstandig te beslissen hoe we willen reageren in de situatie waarin we ons bevinden.
En die innerlijke stem kan behoorlijk dwingend zijn, en beperkend, en je aansporen tot laten we zeggen best bijzonder gedrag – zodat je er bijvoorbeeld heel goed op gaat letten dat je bij het oversteken van een zebrapad niet de witte banen raakt. Want anders…!

Juist uit dat “want anders!” blijkt echter de positieve intentie van die innerlijke stem. Hij, of zij, probeert je te behoeden voor onheil – vooral van domme fouten die ertoe zouden kunnen leiden dat andere mensen boos op je zouden kunnen worden. Of om te voorkomen dat je faalt, en je daar verdrietig over wordt. Een positieve intentie die echter meestal diep verborgen blijft omdat het allemaal zo rottig zijn (of haar) strot uit komt….

Daarom is het zo mooi dat je met die innerlijke stem wel degelijk een gesprek, een dialoog, kunt aangaan. Dat is een techniek die ik in de therapie vaak inzet.

Zodat jij wat meer inzicht krijgt in die positieve intentie én eigenschappen van die stem. Het is bijvoorbeeld best makkelijk dat je als vanzelf weet hoe je je in verschillende sociale situaties het beste kunt gedragen. Daardoor wordt het al wat minder lastig dat die stem er is.

Maar ook zodat je samen (de volwassene van het hier en nu, en die innerlijke stem, die ergens in je vroege jeugd ontstaan is, en dus de neiging heeft je als een kleuter te behandelen…) afspraken kunt maken over wat die stem nog wel mag roepen en in welke situatie – en wat en wanneer niet meer.

Zodat je, als je de volgende keer een zebrapad moet oversteken en de stem van binnen toch nog stiekem piept van “Niet op de witte banen!” je kunt denken: “nou, dat maak ik zelf wel uit!” Om vervolgens midden op een witte baan te stappen.

Of niet natuurlijk – helemaal zoals jij het zelf wil.

Niet lang geleden was ik terug in de streek waar ik ben opgegroeid. Mijn moeder, die al dik in de 80 is, heeft wat meer hulp en begeleiding nodig en de familie, die behalve ikzelf daar allemaal nog woont, kwam bij elkaar om over de situatie te praten en afspraken te maken.

Wonderlijk toch, vind ik, hoe in zo’n gesprek met intussen allemaal volwassen mensen van zelfs voorbij de middelbare leeftijd de oude rollen en patronen van vroeger in ons gezin weer meteen te herkennen waren. Eenieder neemt meteen weer de positie van vroeger in, of voelt zich daar toch ten minste als vanzelf toe aangetrokken.

En ook bij het bezoek later aan mijn moeder zelf viel me dat weer op, waarbij ik trouwens ook nog merkte dat mensen als ze ouder worden niet per sé minder eigenwijs worden…. Mijn moeder vecht voor haar autonomie, en dat is toch ook wel heel mooi om te zien.

In de loop de jaren heb ik zelf ook de nodige therapie gedaan, niet in de laatste plaats tijdens mijn opleiding. Ieder opleidingsjaar zeven therapiesessies bij ieder jaar een andere al ervaren therapeut, dat zijn 21 sessies in totaal.

Maar ook gewoon als cliënt heb ik therapie gevolgd, en zodoende heb ik zelf ervaren hoe oude littekens uit de relatie met je ouders en de rollen en patronen in je gezin van herkomst ook op latere leeftijd nog een soms grote rol kunnen spelen. En hoe fijn het is om je daarin vrij en ongedwongen te kunnen gaan bewegen.

Hoe fijn dat is, die ruimte en vrijheid, dat voelde ik nog maar weer eens duidelijk tijdens mijn bezoek,. Het was ontspannen, en fijn om iedereen weer te zien. En dat is wel eens anders geweest.